Bài báo cáo “Bằng chứng tiền lâm sàng và lâm sàng về triển vọng của liệu pháp chuyển hóa đối với bệnh ung thư” tại Hội thảo hằng năm Phòng chống Ung thư TPHCM lần thứ 25 đưa ra hướng điều trị mới nhiều hứa hẹn, dựa trên nghiên cứu về quá trình chuyển hóa của cơ thể và của tế bào ung thư.
Trong phiên toàn thể của Hội thảo hằng năm Phòng chống Ung thư TPHCM lần thứ 25, do Hội Ung thư Việt Nam, Hội Ung thư TPHCM và Bệnh viện Ung Bướu TPHCM tổ chức vào ngày 1/12/2022, GS.TS. Moiseenko V.M. (Trung tâm Ung thư Saint-Petersburg, Nga) đã có bài báo cáo: “Bằng chứng tiền lâm sàng và lâm sàng về triển vọng của liệu pháp chuyển hóa đối với bệnh ung thư (Preclinical and clinical evidence of the prospects of metabolic therapy of cancer).
Mở đầu, Giáo sư lướt qua lịch sử của liệu pháp chuyển hóa. Từ lâu, thuốc kháng chuyển hóa đã được sử dụng điều trị bệnh ung thư máu (Leukemia), tuy nhiên vẫn chưa được phát triển ở các bệnh ung thư khác vì còn cần thêm nhiều các thử nghiệm chứng minh hiệu quả.
Mọi người không xa lạ với ý tưởng “bỏ đói” tế bào ung thư, tuy nhiên thực tế cho thấy nhiều bệnh nhân theo đuổi chế độ ăn uống kiêng khem gắt gao, hoặc bệnh nhân ăn uống kém, cơ thể suy kiệt nhưng khối ung thư vẫn phát triển.
Vì vậy phải có những chế độ ăn khoa học và các loại thuốc can thiệp vào quá trình chuyển hóa, để đồng thời đạt 2 mục đích: vừa đảm bảo đủ dinh dưỡng cho cơ thể nhưng vẫn khiến cho tế bào ung thư bị “đói” và chết dần.
GS Moiseenko đưa ra những so sánh, theo dõi trên 2 nhóm bệnh nhân ung thư vú ở Anh, một nhóm ăn uống bình thường, nhóm còn lại thực hành chế độ dinh dưỡng Ketogenic, là chế độ ăn ít bột đường và nhiều chất béo tốt.
Họ phát hiện ra cơ chế tác dụng chống ung thư tiềm năng của chế độ ăn này, đó là khi giảm lượng đường (giảm nồng độ glucose) thì cũng đình trệ sự phát triển của các tế bào khối u, khiến chúng chết dần.
Đồng thời, khi áp dụng chế độ ăn này, nồng độ ketone trong máu tăng lên, các tế bào khối u không thể sử dụng làm nguồn năng lượng do ức chế quá trình oxy hóa phosphoryl. (Khi thiếu glucose hoặc bị tiểu đường sẽ dẫn đến tình trạng thiếu insulin để giúp các tế bào hấp thụ glucose, cơ thể sẽ bắt đầu chuyển hóa chất béo để lấy năng lượng. Ketone là sản phẩm phụ của sự phân hủy axit béo).
Ngoài ra, những người bệnh ung thư có lịch tập thể dục nghiêm túc cũng đáp ứng điều trị tốt hơn hẳn những người ít vận động, bởi việc tập luyện tích cực đã có tác động đến quá trình chuyển hóa trong cơ thể và trong khối bướu.
Một thông tin đáng chú ý trong bài báo cáo của GS Moiseenko là những nghiên cứu về mỡ nâu trên chuột và con người.
Mỡ nâu là một loại mỡ đặc biệt, chỉ có một lượng nhỏ trong cơ thể, tuy nhiên có thể giúp chúng ta đốt cháy nhiều calo hơn. Nhiệt độ thấp có thể kích hoạt mỡ nâu, từ đó cải thiện việc chuyển hóa đường huyết.
Các phân tích các mô, phản ứng tế bào và chuyển hóa glucose cho thấy, nhiệt độ lạnh hơn đã thúc đẩy sự hấp thu đáng kể glucose trong mô mỡ nâu. Lúc này, trong các tế bào khối u hầu như không phát hiện thấy tín hiệu của glucose – một “món ăn” ưa thích của tế bào ung thư.
Mô mỡ nâu được kích hoạt khi bị lạnh ở chuột sẽ hấp thu glucose cạnh tranh với khối u. Tuy nhiên, khi các nhà khoa học loại bỏ mỡ nâu hoặc cản trở chức năng của mỡ nâu thì điều này cũng triệt tiêu tác dụng chống ung thư của việc tiếp xúc với nhiệt độ lạnh. Những con chuột này dù ở trong môi trường lạnh thì các khối u phát triển với tốc độ bình thường.
Với bệnh nhân ung thư chụp PET-CT, họ được tiêm một lượng nhỏ thuốc tương tự glucose gọi là FDG qua đường tĩnh mạch. Sau đó, máy PET sẽ ghi nhận lại những tín hiệu về sự phân bố của thuốc FDG trong cơ thể. Trong thử nghiệm, một nhóm bệnh nhân trước khi chụp được ngồi trong phòng lạnh 16 độ C trong 1-2 giờ, sau đó chụp PET-CT thì trên phim khó thấy khối u hơn (Thực ra khối u vẫn còn đó nhưng chụp không rõ. Điều này cũng cho thấy, muốn hình ảnh PET-CT nhìn rõ khối u thì bệnh nhân phải được giữ ấm).
Phát hiện về việc tiếp xúc với nhiệt độ lạnh và kích hoạt mỡ nâu có thể là một cách tiếp cận mới đầy hứa hẹn cho liệu pháp điều trị chuyển hóa đối với bệnh ung thư, mặc dù điều này vẫn cần thêm các nghiên cứu lâm sàng lớn hơn.
Cuối bài báo cáo, GS.TS. Moiseenko đưa ra một số kết luận: Quá trình chuyển hóa trong môi trường vi mô khối u khác với chuyển hóa của các mô bình thường. Các nghiên cứu tiền lâm sàng đã chứng minh lời hứa và triển vọng của liệu pháp chuyển hóa. Tuy bằng chứng lâm sàng về hiệu quả của liệu pháp chuyển hóa còn hạn chế nhưng việc bổ sung phương pháp điều trị này vẫn mang nhiều hi vọng mới.
Chủ tọa TS.BS. Phạm Xuân Dũng – Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TPHCM nhận định đây là những thông tin hết sức thú vị: “Chúng ta đã biết 30-40% các bệnh ung thư có thể ngăn ngừa nhờ vào lối sống lành mạnh và ăn uống khoa học. Trước nay chúng ta hay nói về chế độ dinh dưỡng và thể dục tốt cho người bệnh ung thư nhưng chưa có những con số cụ thể vì chúng ta tập trung nghiên cứu nhiều hơn về các loại thuốc điều trị. Với những thông tin mới này, vấn đề dinh dưỡng trong ung thư đã được làm sáng tỏ hơn, hứa hẹn sẽ có thêm liệu pháp điều trị từ những nghiên cứu về chuyển hóa của cơ thể. Dinh dưỡng sẽ là một hướng đi giúp cho việc phòng ngừa bệnh lý ung thư hiệu quả hơn”.
Còn với những người bệnh ung thư, điều này có ý nghĩa to lớn. Bởi họ rất lúng túng giữa nhiều trường phái điều trị và hàng tá cách thực hành dinh dưỡng khác nhau: ăn đa dạng thực phẩm, ăn chay, các kiểu thực dưỡng , ăn kiêng/ăn thêm những chất bất lợi/có lợi cho bệnh của mình…
Những nghiên cứu khoa học đã góp phần giúp làm sáng tỏ hơn những “tin đồn”, “truyền thuyết” giúp người bệnh thực hành điều trị và dinh dưỡng đúng hơn, đồng thời tiếp thêm niềm hi vọng về những “vũ khí” mới giúp chiến thắng bệnh ung thư.
Hồng Nhung – AloBacsiGioi.vn
